TİRE YAHŞİ BEY CAMİİ

Kentteki ilk dönem Osmanlı Zaviyesi olan  Yeşil İmaret, gelişmiş olân örneği ile, farklı bir  yapı özelliği taşımaktadır. Zaviye plânlarýnda minareler doğuda bulunmaktadır. Bu da, cami ve Zaviyelerin, ayırt edici özelliği olmaktadır. Minare yeri seçiminin doğu olarak belirlenmesi, elbette sebebsiz değildir; çünkü Türk Mitolojisinde, doğunun simgesi güneştir.  Zaviyeler, daha sonraki yüzyıllarda işlevlerini yitirdiklerinden, çoğunlukla  Zaviyeler, daha sonraki yüzyıllarda işlevlerini yitirdiklerinden, çoğunlukla  camiye dönüştürülmüşlerdir. 

Yeşil İmaret Zaviyesi, 1935-1971 yılları arasında, Tire'de, müze  olarak hizmet vermiştir. Günümüzde ise bu yapı, camii olarak kullanılmaktadır. Aydınoğlu Beyliğini 1426 yılında Osmanlı Devletine bağlayan Sultan II.Murat'ın Kumandanlarından,  Abdullah oğlu Halil Yahşi Bey tarafından yaptırılmıştır. Ne var ki,  hangi tarihte yapıldığı kesin olarak bilinmemekle beraber, 1441 tarihli Vakfiyesi vardır.

Kentteki ilk Osmanlı eseri olması bakımından, Bursa tipi zaviyeleri  gurubuna   sokabileceğimiz  bu  yapı, Anadolu'da, ilk yarım kubbeli eser  olması nedeniyle ayrı bir özellik  taşır. Yarım kubbeli harem, merkezden uçlara doğru genişleyen yaylarla,ilgi çekici bir güzelliğe bürünür. Yarım kubbenin başlangıç kemerindeki renkli bitkisel motifler  ve, pencerenin  çevresini saran  dilimli  nişlerin üstlerindeki madalyonlara alınan karmaşık süslemeler eşsiz güzelliktedir.  Ayrıca palmet motifli alçı kabartmalar ve sıva altında kalan enfes süslemeler, Zaviyenin orijinal yapısındaki bezemeleri, anlatmaya değer örneklerdir. Hareme girişte, sağda ve solda semahaneler yer alır. Bu semâhanelerin kapıları, Türk tahta oymacılığının seçkin örneklerindendir.

Vakfiyesinde zaviye olarak belirtilen bu yapının, sonraları minare eklenerek, zaviye işlevli camii yapıldığı yazmaktadır. Esasen, Tire Müzesindeki Farsça yazılı Vakfiye suretinde de, bu yapıdan; hiçbir tartışmaya yer vermeyecek şekilde,  zaviye olarak söz edilmektedir.

Ayrıca gelen geçen, zengin fakir ayrımı yapılmadan, kentliye günde iki kez yemek verildiği imaret harcamalarının yiyeceklere dağılımı ve zaviye görevlilerinin  alacakları ücretler bile, açıkça  belirtilmektedir. Hatta Vakfiye'nin  sonunda;  "Bu zaviye yıkılırsa, iki üç ve hatta  dört defa da olsa, yeniden yapılacaktır." kaydı bulunmaktadır.

yeşil imaret zaviye yahşibey cami cami osmanlı zaviyesi tire tire yahşibey camii izmir