TOPHANE BÄ°NASI ( TOPHANE-Ä° AMÄ°RE ) Ä°STANBUL

Osmanlı Devleti'nde top, döküm ocakları adı verilen yerlerde icra edilirdi. Bu çalışmanın yapıldığı binalar yüksek duvarlı, kubbeli, kâgir ve fazla miktarda bacaya sahip mekânlardı. Ayrıca, top dökümü için zemine açılmış büyük çukurlar, erimiÅŸ maddenin taşınması için kullanılan künkler ve döküm esnasında çıkabilecek yangın tehlikesine karşı su sarnıçları vardı. Ä°stanbul'da bulunan Tophâne-i Âmire binasında top dökümünden dolayı meydana gelen büyük alevlerin çıkarabileceÄŸi yangınları engellemek amacı ile bal dolu fıçıların hazır tutulduÄŸu bilinmektedir.

Top, demir veya taÅŸ mermi atan bütün ağır ateÅŸli silahlara verilen bir isim olup, muhtelif manaları bulunan Türkçe bir kelimedir . Divan –ı Lügati–‘t –Türk’te, kalın aÄŸaç gövdelerinin içi oyularak, barut doldurmak suretiyle taÅŸ mermilerin atıldığı bir silah olarak tarif edilen tüfek, aynı zamanda topu da ifade etmektedir . Kamus–ı Türki’de, ‘’barut ve gülle ile doldurulup atılan ma’ruf büyük silah’’, Resimli Kamus–ı Osmani’de ise ‘’barut gazlarının kuvve –i dafiasıyla mermiyyatı remy etmekte istimal olunan alat–ı nariyye’’ olarak izah edilir .

Osmanlılarda ‘’tophâne’’ kelimesi, topların döküldüÄŸü ve kundaklandığı teÅŸkilatlı bir müessese için kullanıldığı gibi, zaman zaman baruthane, top güllesi mahzeni ve top deposu gibi yerler içinde kullanılmıştır. Sadece gülle dökülen veya yapılan yerlere de tophâne adı verildiÄŸi görülmektedir. Mesela Lütfi PaÅŸa 22 Åža’ban 895 (11 Temmuz 1489) günü yıldırım düÅŸmesi sonucunda infilak eden Güngörmez Kilisesi Baruthanesi’den ‘’Tophâne’’ olarak bahsetmektedir .Top dökümü yapılmayan ve bahsedilen amaçlarla kullanılan yerlere tophâne denilmesinden dolayı, bu tür yerlerin bulunduÄŸu bölgeye de Tophâne mahallesi adı verilmektedir. Mesela, Bursa’da ramazan topunun bulunduÄŸu ve ateÅŸlendiÄŸi mahalleye Tophâne mahallesi denilmektedir

tarihiamiremuhimmatdökümocakalarosmanlıgüllebarutaskeri