PEYGAMBER KABİRLERİ EĞİL DİYARBAKIR

Farklı zaman dilimlerinde, değişik inançların hüküm sürdüğü Eğil, bulunduğu coğrafi konum itibariyle her zaman önemini korumuştur. 1316/1898 tarihli Diyarbakır Salnâmesi’nde, Diyarbakır’da kabri bulunan peygamber, sahabe ve evliyaya ait türbelerin anlatıldığı kısımda Türkçe  ifadesi ile “Şehrimizin güzel kokulu toprağına defnedilen, yüce kuvvet ve manevi feyizleriyle şehrimiz halkını faydalandıran büyük peygamberler, mükerrem sahabeler ve hürmete layık büyüklerimizin türbelerinin ve makamlarının bulunduğu yerlerin ve adı geçene bağlı vakıfların çizelgesidir.” denilerek  Nebî Zülkifl (a.s), Nebî  Elyesa (a.s), Nebî Harun-i Âsafî  (a.s), Nebî Hallak (a.s), Nebî Harut(a.s)’ın kabirlerinin Eğil’de bulunduğu bilgisine yer verilmektedir. Ayrıca Nebi Ömer (a.s), Nebi Zennun (a.s), Nebi Danyal (a.s) ve Nebi Hürmüz (a.s) ’ın kabirlerinin de Eğilde bulunduğu halk arasında kabul edilegelmiştir.

Hz. ELYESA (A.S)
Asıl adı Elyesa Bin Uhtub Bin Acuz olan Hz. Elyesa (a.s.)’ın 1898 tarihli Diyarbakır Salnâmeleri’nde Eğil’de medfûn olduğu ifade edilmektedir. Hz. Elyesa’nın Hz İlyas(a.s) devrinde yaşadığı ve  Hz. İlyas  gibi,  Hz. Musa’ya   vahyedilen dinin, emir ve yasaklarını insanlara bildirdiği bilinmektedir. Hz. Elyesa (a.s.) Kur’an-ı Kerimde ismi geçen 25 peygamberden biri olup En'âm Suresi 86. Ayette ve Sa’d Suresi 48. Ayette  ismi zikredilmektedir.
Hz. Elyasa (a.s)’ın kabri  Dicle Baraj Gölü havzasında kalacağı için Hz. Zülkifl ’in kabri ile birlikte, Eğil Kaymakamlığınca oluşturulan komisyon tarafından 13–16 Eylül 1995 tarihleri arasında,  Nebî Harun Tepesi’nde yaptırılan  türbeye nakledilmiştir. Bu türbe "Elyesa Peygamber Camii, Zaviye ve Türbesi"  adıyla ve 21.06.02/02 envanter numarası ile “ Türkiye Kültür Mirasları” arasında kayıtlıdır.

Hz. ZÜLKİFL (A.S)
Hz. Zülkifl’ in Hz. Eyyûb (a.s.)’ın oğlu olduğu yönünde bilgiler bulunmakla birlikte, Elyesa Peygamber’in amcası oğlu olduğu yönündeki bilgiler yoğunluktadır. Kendisine peygamberlik vazifesi verilen Hz. Zülkifl, Musa Peygamber’e vahyedilen dinin, emir ve yasaklarını insanlara bildirmiştir. Hz. Zülkifl’in Hz. Elyesa’dan sonra peygamberlik vazifesi ile görevlendirildiği ve asıl adı Bişr olmasına rağmen, Hz. Elyesa’ya  kefil olduğu için kefil olan anlamına gelen Zülkifl adını aldığı rivayet edilmektedir. Hz. Zülkifl  (a.s.) Kur’an-ı Kerimde ismi geçen 25 peygamberden biri olup, Enbiya Suresi 85. Ayette ve Sa’d Suresi 48. Ayette  ismi zikredilmektedir.
 Hz. Zülkifl (a.s.)’ın kabri Dicle Baraj Gölü havzasında kalacağı için Hz. Elyesa’nın kabri ile birlikte, Eğil Kaymakamlığınca oluşturulan komisyon tarafından 13–16 Eylül 1995 tarihleri arasında, Nebî Harun Tepesi’nde yaptırılan türbeye nakledilmiştir. Bu türbe, “Zülkifl Peygamber Türbesi” adı ve 21.06.02/05 envanter numarası ile “Türkiye Kültür Mirasları” arasında kayıtlıdır.

NEBİ HARUN-İ ASEFİ (A.S)
1316/1898 tarihli Diyarbakır Salnâmeleri’nde “Nebî Hârûn-ı Âsafî” peygamber olarak ifade edilmekte ve mezarının da Eğil İlçesinde olduğu belirtilmektedir. Hârûn-ı Âsafî (a.s.)’ın türbesi,  ilçenin güneydoğusundaki, kendi adıyla anılan Nebi Harun tepesindedir. Türbe, “Nebi Harun Türbesi” adı ve 21.06.01/02 envanter numarası ile “Türkiye Kültür Mirasları” arasında kayıtlıdır.
Âsaf kelimesinin İslâm dünyasında vezir anlamına gelen bir terim olduğu ve Hz. Hârun (a.s.)’ında Hz. Süleyman(a.s.)’ın veziri olduğu yönünde bilgiler de mevcuttur. Bazı kaynaklarda,  Neml Suresi 40. ayette bahsedilen Sebe Melikesi Belkıs' ın tahtını, göz açıp kapama gibi çok kısa bir zaman dilimi içinde Sebe'den getiren kişinin Hz. Süleyman’ın veziri Asaf b. Berhiya olduğu anlatılmaktadır.

NEBÎ HALLAK (A.S)
 1316/1898 tarihli Diyarbakır Salnâmeleri’de Nebî Hallak (a.s.)’ın peygamber olduğu ve kabrinin Eğil’de bulunduğu bilgisi bulunmaktadır. Nebî Hallak (a.s.)’ın kabri, ilçenin girişinde, Melekler Vadisi olarak bilinen bölgede bulunmaktadır.

NEBÎ HARUT (A.S)
1316/1898 tarihli Diyarbakır Salnâmeleri’nde Nebî Harut (a.s.)’ın peygamber olduğu,  kabrinin de Eğil’de bulunduğunu bilgisi yer almaktadır. Nebi Harut (a.s.)’ın kabri Eğil’in 4 km. dışında bulunan Haciyan Mahallesi’nde bulunmakta olup baraj yapımından sonra Dicle Baraj havzasında kalmıştır.

NEBİ HÜRMÜZ(A.S)
Halk arasında H.z Elyesa(a.s)’nın kardeşinin oğlu olduğu ve burada vefat ettiği bilinmekle birlikte peygamber olduğuna inanılmaktadır. Naaş’ı nakledilmediği için kabri Dicle Barajı suları altında kalmıştır.

NEBİ ZÜNNUN(A.S)
Zünnun (balık sahibi) ismi, Yunus Peygamber’in lakabı olduğundan, bazı rivayetlerde bu kişinin H.z Yunus(a.s) olabileceği ifade edilmekle birlikte Eizze-i Kiramdan olduğunu söyleyenlerde vardır. Kabri Çapan Mahallesi'nde Kunak mevkisinde bulunmaktadır.

DANYAL PEYGAMBER(A.S)
Halk arasında Danyal Peygamber’in Hz. Zülkifl’in oğlu olduğuna ve kabrinin Eğil'de olduğuna inanılmaktadır. Rivayet edilir ki Danyal Peygamber Dicle’nin yol haritasını çizmiştir. Danyal Peygamber’e buyurulur ve denilir ki; “Elindeki asa ile Dicle’nin doğduğu mağaradan başlayarak bir çizgi çiz, sular ardından gelecektir. Ancak yetimlerin, yoksulların mülküne yaklaştığın vakit güzergâh değiştir ki, su zarar vermesin.” Danyal Peygamber Basra'ya kadar bu şekilde gitmiş, fakir ve garibanları koruyup asasıyla yatağı gerektiğinde değiştirmiştir.  Dicle Nehri’nin zikzaklar çizmesinin nedeni olarak da bu gerekçe gösterilmektedir. Bu nehir üzerindeki kıvrımların çok oluşu ve hiç kimseye zarar vermeyecek şekildeki akışında bir Peygamber elinin bulunduğu inancı hâkimdir.

NEBİ ÖMER (İBNİ PİR-İ CAN) (A.S)
Nebi Harun-i Asefi’nin akrabası olduğu ve Nebi Harun-i Asefi ile birlikte fetih için Eğil’e geldiği, buraya yerleşip burada vefat ettiği bilinmektedir. Kabri Eğil İlçesi’nin güneydoğusundaki Nebi Harun tepesindedir.

mezarlarkabirlerharuthürmüzzünnunhallakzülkifelyasaharunasefidalyalasömer