MARDİN ULU CAMİİ - MARDIN ULU MOSQUE

İslamiyetin ilk yıllarında ibadet mekanlarına, topluca namaz kılınan yer anlamında “mescid-ül-cami” denirdi (mescit, Arapçada “kişinin Allah’ın önünde secdeye geldiği yer” anlamına gelir). Zamanla sadece cami adını alan ibadet mekanları, İslam inancına göre kişinin yükümlü olduğu namaz kılma görevinin topluca yapıldığı yerlerdir. Topluca kılınması zorunlu olan bayram ve cuma öğlen namazları sadece camilerde kılınır. Cuma öğlen namazından sonra gerçekleşen, hem bir vaaz hem de topluluğu ilgilendiren önemli kararların bildirildiği hutbe de sadece camilerde okunur. Camilerin küçüğü olan mescitlerde zorunlu toplu namazlar kılınmaz, hutbe okunmaz. Bu anlamda Mardin’de “cami” olarak yapılmış dört yapı vardır. Bunlar Ulu Cami, Abdüllatif Camii, Reyhaniye ve Bab-Es-Sor camileridir. Diğer camiler mescitten camiye dönüştürülmüştür.Tarihi çarşının içinde bulunan Ulu Cami, kalabalık çarşının içinden minaresi ile algılanır. Yapı, 12. yüzyıl Artuklu mimarisinin temel özelliklerini yansıtır. Dikdörtgen açık bir avlusu vardır. Yüksek duvarları olan bu avluya doğuda ve batıda yer alan karşılıklı iki basık kemerli kapıdan girilir. Avlunun güneyinde, birbirine eşit üç sahından oluşmuş enine gelişmiş, mihrap önü kubbeli bir cami yer alır. 14. yüzyılda Artuklu hükümdarı Davud zamanında yapılan minber, çivi kullanılmadan birbirine geçmeli olarak(kündekari) masif ceviz ağacından yapılmıştır. Avlunun kuzeyi daha sonradan kapatılmış revaklar dizisi ve ortadaki selsebilli eyvandan oluşur. Külliyenin bir birimi olarak yapılan bu mekanlar günümüzde kadınlar bölümü olarak kullanılıyor.Selçuklu mimarisine özgü yüksek silindirik bir minareye sahip olan cami aslında iki minareli olarak inşa edilmiştir. Batıdaki minare 15. yüzyılın başında Mardin’i kuşatan Timur istilasında yıkılmıştır. Kaidesinde 1176 tarihi yazılı olan doğudaki minare ise kaide üstündeki günümüzdeki minare 1890 yılında SultanAbdulhamid han tarafından yaptırılmıştır. Kaidenin dört yüzünde de kare çerçeveler içindeki kufi kabartma hat yazısı ile “lâ ilâhe illâllâh” (Allah’tan başka ilâh yoktur) yazar. 2005’te onarım gören camide özgün kapılar değiştirilmiştir. Caminin yan birimleri kuran kursu olarak kullanılmaktadır.

• Teker, 91. Sk. No:26, 47100 Mardin Merkez/Mardin