MARDİN KIRKLAR KİLİSESİ

Mardin’deki kültürel çeşitliliğin önemli bir parçası olan Süryaniler, değişik kaynaklara göre Asuri ya da Arami kökenlidir. Bölgede Pagan kültürlerin hakim olduğu dönemlerde güneşe tapan Süryaniler Hıristiyanlığı kabul eden ilk topluluklardandır.Mardin’de en çok ziyaret edilen kilise olan Mar (Aziz) Behnam Kilisesi Süryani Kadim (Ortodoks) cemaatine ait. Halk arasında Kırklar Kilisesi olarak da bilinen kilisenin ne zaman yapıldığıyla ilgili kesin bir bilgi yok ama Süryani kaynakları Süryani tarihçi Harrinli R. İsa’ya dayanarak 569 (6.y.y) tarihini verirler. Cumhuriyet Meydanı’na çok yakın olan kiliseye, 1. Cadde üstünden ulaşılan bir sokaktan girilir. Ceviz üzeri demir çakma olan genişçe bir kapı ana avluya açılır. Avlu farklı zamanlarda yapılmış yapılar topluluğundan oluşur. Giriş kapısının karşısında okul kilisesi ve üzerinde daha geç dönemlere ait çan kulesi, sol tarafta papaz evi ve üstünde divanhane, sağ tarafta kiliseye ait evler ve avlunun doğusunda kilise yer alıyor. Kiliseye ikinci bir avludan ulaşılır. Ceviz üzeri demir kaplamalı ve iri çiviler çakılı kilise kapıları 1797’de yapılmıştır. Naos (Ortodoks kilisesinin halka açık ibadet mekanı) sütunların üzerine oturtulmuş kemerlerden oluşan beş neften meydana gelir. Kilise 1704’te ve 1806’da onarım geçirir.Kuzeydeki ve güneydeki nefler daha sonradan eklenir. Kilisede yüksek dereceli eğitim veren okul 1928 yılına kadar faaliyet gösterir. Avlunun kuzeyinde şu anda kilise papazının oturduğu ev, daha öncesinde Mardin’e gelen patriklerin konaklayabilecekleri bir yerdi. 1925’te burası genişletilir ve misafirlerin ağırlanabileceği bir divanhane eklenir. Kilise 12. yüzyıldan sonra, kemikleri kilisede gömülü olan Kırk Şehitler’in adına “Kırk Şehitler Kilisesi” (Kırklar Kilisesi) olarak anılmaya başlanır. Süryani inancına göre azizlerin, şehitlerin ve Meryem Ana’nın şefaatine inanıldığı için azizlerin kemikleri kilisede gömülmüştür. Kiliseye adını veren Mar Behnam ve kızkardeşi Saro’nun öyküsü şöyle:“Pers İmparatorluğu döneminde Asur vilayetinin kralı olan Senharip’in Behnam ve Saro adında iki çocuğu vardır.Cüzzam hastası olan Saro’yu hiçbir doktor iyileştiremez. Behnam babasından habersiz onu Mar Matay’a götürür ve kısa bir süre sonra Saro iyileşir. Bu mucizenin karşısında Behnam ve Saro Hıristiyan olurlar. Behnam olanları babasına anlatır, Hıristiyanlık inancına karşı bir putperest olan babası olanları kimseye anlatmamasını tembihler ve kendi çocuklarını inançları yüzünden öldürmeye karar verir. Babasının planını öğrenen Behnam, kız kardeşini alıp Mar Matay’ın yanına sığınmak için yola koyulur ama yolda babasının askerleri onları bulur ve öldürür. Senharip yaptığına çok pişman olur ve akıl sağlığını yitirir. Karısı onu iyileştirmesi için Mar Matay’a götürür. Mucize bir kere daha tekrar eder ve Senharip iyileşir. Şükranlarını sunmak için Mar Matay’ın adına bir manastır yaptırır.”Kilisede kemikleri gömülü olan kırk şehidin öyküsü:“M.S.240’ta Roma İmparatoru Hıristiyanların dinlerinden vazgeçirilmelerini emreder. Kapadokya bölgesinin valisi, inançlarını inkar etmeyen Hıristiyanları öldürmeye başlar. Kırk kişi bir araya gelip inançlarını savunurlar ve bu yüzden yedi gün boyunca işkence görürler.İmparator bu isyanı duyunca Kapadokya’ya gelir ve onları Sivas’a kadar sürükleyerek götürür. İnançlarını inkar etmeleri için onları buz göletine atar ve göletin karşısına bir hamam yaptırır. Bu kırk kişiden biri hamama kaçar ve öldürülür. Hamamda nöbet tutan Roma askeri gökten kırk halenin göldekilere doğru geldiğini görür, bundan çok etkilenir ve kendini göle atar. Bu kırk kişi donarak ölür ve Kırk Şehitler olarak anılır.” Giriş kapısının üstünde bu iki öyküyü tasvir eden 17. yüzyıla ait 2m x 3m’lik bir tablo var. Ayrıca kilisede azizler için yapılmış tablolar, Mar Behnam’ın kafatasının saklandığı gümüş kap, ahşap sunak kapıları ve kduşkudşinler (kilisede ayin yapılan bölüme Süryanice verilen isim, kutsalların kutsalı anlamına gelir, bölgede genel olarak aynı özellikleri gösteren kduşkudşinler gökyüzünü simgeleyen yarım kubbe ile örtülür) de sergileniyor. 1293’te Deyruzzafaran Manastırı’nın patriklik merkezi olması ile, Mar Behnam Kilisesi halkın idari ve ruhani işlerinin yürütüldüğü yer olur. Mardin’de Hıristiyan din adamı sayısı yetersiz olduğu için, kiliseler her zaman açık olmuyor. Pazar ayinleri her hafta başka kilisede olmak üzere dönüşümlü olarak bütün kiliselerde yapılıyor. Mardin’de her zaman kapısı açık tek kilise olan Mar Behnam (kırklar) Kilisesi, yazları 09:00-18:00 arası kışları ise 09:00-16:00 arası ve pazarları ayinden sonra ziyarete açıktır.

mardinkilisekırıklar kilisesimorbehnam360vrsanalturviar turkeyvideovirtualtourturkeymekan360mekan