DERGAH CAMÄ°Ä° ÅžANLIURFA (360 VÄ°DEO)

Åžanlıurfa il merkezi, Yıldız Meydanı’nda Cami-i Kebir Mahallesi’nde bulunan Ulu Cami’nin bulunduÄŸu yerde MS.V.yüzyılın baÅŸlarında Aziz Stefanos anısına yapılmış bir kilise bulunuyordu. Bu kilisenin kırmızı renkteki mermer sütunlarından ötürü de kaynaklarda ismi Kızıl Kilise (Dermesik) olarak geçmiÅŸtir. Bu kiliseye ait duvar kalıntıları, sütun ve sütun baÅŸlıkları, caminin avlu giriÅŸ kapısı günümüze gelebilmiÅŸtir. Ayrıca caminin minaresi olarak kullanılan çan kulesi de kiliseye aittir.

Ulu Cami’nin bu kilisenin olduÄŸu yere ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı kesinlik kazanamamıştır. Camideki kitabeler ise daha sonraki dönemlere ait onarım kitabeleri olup, yapımı ile ilgili bir bilgi vermemektedir. Bazı kaynaklar Ulu Cami’nin 1145’te yapıldığını ileri sürmüÅŸlerse de bu da bilimsel olarak kanıtlanamamıştır. Yalnızca caminin doÄŸu duvarına bitiÅŸik olan Eyyubi dönemine ait medresenin cami avlusuna bakan kapısı üzerindeki kitabede; Selahattin Eyyubi’nin medreseyi 1191’de yaptırdığı yazılıdır. Buna dayanılarak caminin medreseden önceki bir tarihte yaptırılmış olabileceÄŸi düÅŸünülürse, caminin Zengiler döneminde XII.yüzyılın ortalarına tarihlendirilmesi mümkündür.

Ulu Cami Åžanlıurfa’nın en eski camilerinden biridir. Mimarı bilinmemektedir. Ulu Cami bir avlu ortasında olup, bu avluya batı, doÄŸu ve kuzeyindeki kapılardan girilmektedir. Avlu içerisinde Haçlı savaÅŸları sırasında ölenlerin mezarları ile Mevlâna HalidoÄŸlu’nun türbesi bulunmaktadır.

Cami kesme taÅŸtan dikdörtgen planlıdır. Son cemaat yeri on dört sivri kemerle avluya açılmaktadır. Avludan camiye giriÅŸ kapısı siyah ve beyaz taÅŸların alternatifli olarak dizilmesi ile meydana gelmiÅŸ sivri kemerlidir. Yapının özgün bölümü olan bu kapının iki yanındaki sütunçeler giriÅŸe zengin bir görünüm kazandırmıştır. Ä°badet mekânı mihrap duvarına paralel, üç sıra çapraz tonozlu üç sahınlıdır. Erken Ulu Cami tiplerinin tipik bir örneÄŸidir. Orta eksenden yana doÄŸru kaymış olan mihrap önü sivri kemerlerin taşıdığı tromplu bir kubbe ile örtülmüÅŸtür. Bunun dışında kalan bölümler on bir sütun sivri kemerlerle birbirlerine baÄŸlanmış ve üzeri de düz bir dam ile örtülmüÅŸtür. Bu sütunların meydana getirdiÄŸi üç sahın birbirine eÅŸit deÄŸildir. Her sahının üzeri de ayrı ayrı çapraz tonozlarla örtülmüÅŸtür. Ä°ç içe sivri kemerli yuvarlak niÅŸ biçimindeki mihrap özgündür. Bununla beraber yanındaki minber ve giriÅŸin üstündeki müezzin mahfili orijinal olmayıp, daha sonraki dönemlerde yapılmıştır.

Kilisenin çan kulesi olan minare kesme taÅŸtan sekizgen kaideli ve sekizgen gövdelidir. Gövde üç silme ile bölünmüÅŸtür. Bunlardan üçüncü bölümde kemerli dikey pencereler bulunmaktadır. Sonraki dönemlerde burası saat kulesine dönüÅŸtürülmüÅŸtür.

camiimedrese360videodergahtarikatnamazezan