BAÅžDURAK CAMÄ°Ä° KONAK Ä°ZMÄ°R

Ä°zmir’de BaÅŸdurak denilen mevkide bulunduÄŸu için bu ismi almıştır. Ancak çeÅŸitli kayıtlarda caminin XVII yy ortasından, XIX yy sonuna kadar Hacı Hüseyin Camii adını taşıdığı belirtilmektedir. 1872 yılında tamamlanmış olan Hükümet Konağı’ndan önce, yönetim merkezi olarak kıyıdan biraz daha içeride ve bu bölgede bulunan yapılar kullanılmış olduÄŸu için bu nedenle de bölgeye "BaÅŸoturak" denmiÅŸti. Bu yer aynı zamanda Kemeraltı’nın çevreleyen kıyı ÅŸeridi olan Kemeraltı Caddesi'nin orta yeridir. Zamanla deÄŸiÅŸim gösteren sözcük BaÅŸdurak halini aldı. Bölge bugün Ä°kiçeÅŸmelik'iKemeraltı'na baÄŸlayan Kestelli YokuÅŸu'nun Anafartalar Caddesi'ne ulaÅŸtığı önemli bir kavÅŸaktır. Bu cami hakkında bilgilerin bulunduÄŸu en eski eserin Evliya Çelebi’nin seyahatnamesi olduÄŸu bilinmektedir. Katip Çelebi’nin Cihannüma adlı eserinde de caminin yerinin tarifinin yazıldığı söylenmektedir. Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde ilk defa caminin Hacı Hüseyin adlı bir kiÅŸi tarafından 1652 yılında yaptırıldığı ifade edilmektedir. Hacı Hüseyin adlı kiÅŸinin kimliÄŸi hakkında detaylı bir bilgi bulunmasa da, caminin onarımına iliÅŸkin bilgiler cami kitabesinden edinilmektedir. Caminin yapılışına iliÅŸkin kitabe ise bugün yerinde yoktur. Sadece 1774 yılında cami tamir edildiÄŸi zaman bir kitabe koyulmuÅŸtur, ancak tamiri kimin yaptığına iliÅŸkin bir açıklama verilmemektedir. Caminin ikinci onarım kitabesi ise avlu kapısı taç kısmının iç ve dış yüzeyinde yer almaktadır. Bu kitabeye göre cami, depremde büyük zarar gördüÄŸünden, halkın yardımıyla 1894-1895 yıllarında onarılmıştır. Son olarak Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü tarafından üç yıl süren çalışmalarla restore edilen cami 2001 yılı Mayıs ayında ibadete açılmıştır. Cami 1774/1775, 1894/1895, 1997 ve 2001 olmak üzere 4 kez onarım görmüÅŸtür. Restore ettirilen caminin son cemaat yeri bugün bir camekanla kaplıdır. Åžadırvan (Niflizade - BıyıklıoÄŸlu) Camii gibi merdivenle çıkılan yapının altında, caminin giriÅŸ cephesinin yanında kitabesi bulunmayan ÅŸadırvan, çarşıya açılan yapının çevresinde balıkçılar, kasaplar, kuÅŸçular, manavlar ve giyim kuÅŸam üzerine satış yapan dükkanlar bulunmaktadır. Cami, alt katta dükkanların, üst katta ibadet mekanı ile son cemaat yerinin bulunduÄŸu fevkani, yani çarşı-cami tipindedir. Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü'nce üç yıl boyunca sürdürülen onarım çalışmaları sırasında raslanan izler deÄŸerlendirilerek çarşı bölümüne bir dükkan daha ilave edilmiÅŸ ve böylelikle caminin altında bulunan dükkan sayısı 28'e çıkmıştır. GeçmiÅŸte de, cami çarşının merkezinde yer aldığı için, cami çevresinde eski ramazanlarda, Karagöz, kukla ve pandomima gösterilerinin yapıldığı kahvelerden söz edilmektedir. Son cemaat mahallinin doÄŸu yönündeki bir kapı, üzeri tonozlu imam odasına ve batı yönündeki diÄŸer kapı ise, minareye giden bir koridora açılmaktadır. Caminin kuzeybatı köÅŸesinde yer alan bugünkü minaresi, yıkılan ilk minarenin yerine sonradan yapılmıştır. Yapının dış cephelerinde, saçağın altındaki alçı friz ile üzerindeki çiçek motifleri dikkat çekmektedir. Duvarların üst kısmı, alt ve üst kat pencereleri ile mihrap, bitkisel motiflerden oluÅŸan alçak kabartma alçılarla bezelidir. Tüm ihtiÅŸamıyla göz kamaÅŸtıran BaÅŸdurak Camii'nin içinde yer yer kalem iÅŸi süslemelere de rastlanmaktadır. Ana mekân, sekizgen kasnaÄŸa oturmuÅŸ büyük bir kubbe ile örtülüdür. Mihrabı çini panolarla kaplıdır. Bütün baÅŸlıkları altın olup, pencereler vitraylıdır. Minber giriÅŸinde ve yan aynalıklarında bulunan mermer kabartmalar ile korkuluklarındaki ajur tekniÄŸinde yapılmış bitkisel süslemeler de görülmeye deÄŸerdir. Bazı büyük camilerin son cemaat mahallinde yer alan balkon gibi yüksekçe mahal de müezzinlere tahsis edilir ve onların namaz için kamet getirdikleri, namaz esnasında tekbirlere yüksek sesle katıldıkları ve namazı takiben çeÅŸitli dua ve tesbihat maksadıyla cemaata yüksek sesle rehberlik ettikleri bir yer teÅŸkil eder; ancak buralara ÅŸerefe deÄŸil, "mükebbire" veya "mizane" denilir. BaÅŸdurak Camii'nin mükebbiresi ve ayrıca bayanlar mahfili çok zariftir. Özellikle bayanlar mahfiline çıkan merdiven çok zarif bir kuleye saklanmıştır. Avluya açılan kapının üzerinde diÄŸer camilerde rastlanmayan bir padiÅŸah tuÄŸrası dikkat çeker. TuÄŸra Ä°zmir'de tektir. Ä°zmir'de baÅŸka hiçbir camide PadiÅŸah TuÄŸrası bulunmamaktadır. Üzerinde padiÅŸah tuÄŸrası bulunan onarım kitabesinde 1310/11(1894/95 - 1895/96) tarihleri yazılıdır. Onarım kitabesinde yer alan tuÄŸranın II. Abdülhamit'e ait olduÄŸunu söylemek mümkündür.

ibadetcemaatduailahi-aÅŸkcamimescidAllahcccebrailazrailmikailisrafil